The Smell of Freshly Mowed Grass
Today’s student is better off than before. Even my dog won’t argue otherwise.
Old-generation artists find great pleasure in lecturing today’s students, telling them that, essentially, they don’t learn anything at the academy. Back then The only bit of driftwood you, as a student, were handed was that one ingenious comment your tutor made as he was browsing through your bookshelf. Theory was considered of secondary importance and students could easily avoid going to class without getting in any trouble. Creating art was a matter of intuition. Created from whit-in. Since then, education has improved, due to a general understanding that the ’process of making’ can be learned. After all, new students arrive at the academy hungry and full of expectations, and it’s not a bad idea to teach them something..
Learning the artistic trade is no longer about the practice of technique and experiment , instead, concept is at the core of business. This has its downside. For example, in one week, a single work made by an overzealous first year student could be discussed four times, each time in a different lesson. This is the point where the work succumbs to overkill.
Another downside became painfully clear to me when I received the following question for Mister Motley’s ‘Help me’ section: I’m a third year design student and am already, a bit desperately, looking for a subject to base my graduation work on. Do you have any tips or ideas?’ Helping her finding the content of her work wasn’t as difficult as trying to understand why this question could arise in the first place. When art was still a matter of intuition, working from one’s own interior world, one drew and experimented cheerfully and, through doing so, discovered the content of one’s work.
By continuously making and reflecting on what you’ve done, you’ll automatically start recognizing the themes in your own work. But recklessly making is no longer easily accepted within the art academy. As a student you have to, as it were, think-forward. The inclusion of subjects such as ‘concept’ and ‘research’ within the curriculum of the academy implies that you have a choice in what your theme might be.
But usually, your ‘theme’ isn’t a choice at all. ‘What are you good at, what do you enjoy doing?’ and ‘Who are you and what truly interests you?’ As a student, you need a strong psychological backbone to surrender yourself to the obvious. Your work’s content will hit close to home, and its starting points will lie somewhere within your autobiography (in the broadest sense of the word).
Tacita Dean: I have a very strong memory of the sea, of that coast actually (…) My family isn’t a very lively household, there is something lonely in it. My father worked in London, so he was never there. I do remember having a great sense of adventure because we were surrounded by land and I used to go on long walks performing to myself, like being in my own documentary.
Artistic research is the prevailing concept in today’s art education and ushers in numerous misunderstandings. Its associations with science could possibly conjure the wrong accents. For example, it might imply certain ideas of truth — as though we’re dealing with facts instead of the freedom of falsity. In art, you’re allowed to lie. In fact, a great artwork can consist completely of fabrications. Richard Prince wrote the hilarious tale, Betty Kline, in which pin up girl Bettie Paige is said to be the secret source of inspiration for Franz Kline’s abstract work. Objective truth is of no importance when you’re telling your own truth.
Research is essential in art, in fact, I don’t know of a single artist whose practice doesn’t include research. “My life is my research,” spoke Roy Villevoye. “But it’s just that I completely immerse myself in everything that interests me: I read, I want to see it, I want to be there, I want to be involved with those people (in Papua New Guinea.)” Research can mean a thousand different things and this is what I find of utmost importance for students to understand.
But today’s students are very capable of understanding this, and can stand their ground. They’re very aware of the tiny dot that constitutes their academy on the map of the globe. They have access to Internet and so are connected to the entire world. A South African writer can easily interview a young artist via Skype about a work made in Ethiopia. Students travel the world through excursions, exchanges, or couch surfing. Barely twenty years old and they’re travelling through Africa on the their own, or they’re in Ukraine doing an internship. The world is no longer uncharted territory; the sense of the exotic is lost. Everywhere, young adults are working with the same enthusiasm and drive as at the academies in Zwolle or The Hague. And this has a far-reaching effect on the student’s attitude.
New values are undermining the Western art world’s authority. After all, students everywhere are working at academies with the same input and faith. It’s possibly harder for students in other countries to make the decision for an artistic career, and there’s no reason to not take them just as seriously as your fellow classmates. This realisation is slowly spreading to the art world, post-academy. For the first time, Angola, the Bahamas, Bahrein, Ivory Coast, Kosovo, Kuwait, the Maldives, Paraguay and Tuvalu have participated in the Venice Biennale. The old Giardini is like Amsterdam’s old stately canal neighbourhoods: elegant, beautiful, but not exactly the most exciting part of town.
The last two Documentas have, in their own way, shaken the foundations of the art world. Like the critics wrote, Documenta 12 held on tightly to its aim to act as “an authoritative worldwide seismograph of contemporary art.” That Documenta unfolded as a true world exhibition: the notion of the genius was dispelled and art from all over the globe was presented. Documenta 13 entered a pursuit for new values, jarring those of the ‘official’ art world, by releasing accepted ideas of quality, and by using leading criteria like ‘real’ and ‘engaged.’ The concept of taste is becoming less stringent, we’re approaching a point where Western art history is no longer at the centre of the universe. The young artist is characterised by new influences, different ideas of taste, and fresh perspectives on high and low culture. Without preconceived notions or criteria petrified and ingrained into their heads, they venture, their work could likewise hang in the Amersfoort library (because that’s where their grandmother lives,) as well as in de Appel. The Venice Beinnale was described as ‘blurring the line between professional artist and amateurs, outsiders and insiders,’ and this openness is precisely what characterises the young student.
In the eighties, Marcel Vos described the concept of originality as a sort of boa constrictor curled around the student’s neck. It seems as though this hurdle has been cleared. The World Wide Web and the incessant avalanche of images have absolved the young generation of the pressures of originality. We’re but one mouse click away from being confronted with the sheer impossibility of creating a new image, which is one reason why the young generation eagerly makes use of existing images.
In the past, with the pressure of originality breathing down their necks, students and artists preferred their studios locked down, hermetically closed from their colleagues because – God forbid – they steal your original idea! But this notion too, has met with a breath of fresh air. Come in. By understanding that the unique image does not exist, artists are able to think along with one another, and to laugh when they happen to make the same, or almost the same, work or photo. What a relief. The student of today is generous, giving and gladly collaborates. The smell of grass with undertones of amber, patchouli and poppy.
De geur van vers gemaaid gras
De student van nu is beter af, daar twijfelt zelfs mijn hond niet over. Kunstenaars van de oude garde vertellen met intens genoegen aan de studenten van nu dat je op de academie feitelijk niets leert. Het enige stukje drijfhout waar je je als student aan vast kon klampen was een geniale opmerking die tussen neus en lippen door werd gemaakt terwijl de docent in jouw boekenkast stond te speuren. Theorie stond op een laag pitje en studenten konden zonder enige moeite alle lessen vermijden. Kunst maken was een kwestie van intuïtie. Van binnenuit. Het onderwijs is beter geworden, er is een besef ontstaan dat veel in het ‘proces van maken’ leerbaar is. Studenten komen hongerig en vol verwachtingen naar de academie toe en het is niet slecht om ze wat te leren.
Het leren van het vak kunst gaat niet meer via oefenen van technieken, het concept is corebusiness en dat heeft ook keerzijdes. Een werk dat een eerstejaars student in al zijn overmoed heeft gemaakt, wordt soms wel vier keer in een week, in steeds een andere les, opnieuw besproken, en dan is het echt wel om zeep geholpen. Een andere keerzijde werd me pijnlijk duidelijk door de vraag die ik in de rubriek ’Help me’ van mister Motley kreeg toegezonden. ‘Ik ben een 3e jaars studente grafische vormgeving en alvast een beetje wanhopig op zoek naar een eindexamen onderwerp. Heeft u misschien bepaalde tips of ideeën?’ Haar op weg helpen naar de inhoud van haar werk was niet zo moeilijk, wat me meer bezig hield was hoe deze vraag kon ontstaan. Toen kunst maken nog een kwestie was van intuïtie, van binnenuit, tekende en experimenteerde je er als student lustig op los en al doende kwam je erachter wat de inhoud van je werk kon zijn. Als je veel maakt en je kijkt achterom, dan zie je als vanzelf je thema. Maar zo maar rücksichtslos dingen maken is niet meer de bedoeling. Als student moet je als het ware vooruitdenken. Door vakken als concept en onderzoek lijkt het soms alsof er een keuze is, in wat je thema zou kunnen zijn. Maar zo werkt het niet. ‘Waar ben je goed in, waar beleef je plezier aan?’ en ’Wie ben je en wat houdt je werkelijk bezig?’ Als student moet je op psychologisch gebied lef hebben, om je over te geven aan wat vanzelfsprekend is. Dicht bij huis ligt de inhoud van het werk, ergens in de biografie (in de ruimste zin van het woord) liggen de aanknopingspunten.
Tacita Dean: I have a very strong memory of the sea, of that coast actually(…) My family isn’t a very lively household, there is something a it lonely in it. My father worked in London , so he was never there. I do remember having a great sense of adventure because we were surrounded by land and I used to go on long walks performing to myself, like being in my own documentary.
Het begrip onderzoek is koning in het kunstonderwijs en loodst allerlei misverstanden binnen. De associatie met wetenschap kan verkeerde accenten oproepen. Bijvoorbeeld een idee over waarheid, alsof het om feiten zou gaan in plaats van de vrijheid van de onwaarheid. Liegen mag in de kunst, een goed kunstwerk kan op heel verkeerde veronderstellingen zijn ontstaan. Richard Prince schreef het hilarische verhaal Bettie Kline waarin pin up girl Bettie Page wordt opgevoerd als de geheime inspiratiebron voor het abstracte werk van de schilder Franz Kline. Het objectieve waarheidsgehalte doet er niet toe om je eigen waarheid te vertellen.
Onderzoek in de kunst is onmisbaar, ik ken dan ook geen kunstenaar die geen onderzoek doet. ’Mijn leven is de research’, sprak Roy Villevoye. ’Het is meer zo dat ik me totaal verlies in alles wat me interesseert: Ik lees, ik wil het zien, ik wil erbij zijn, ik wil er naartoe, ik wil met die mensen (in Papua Nieuw Guinea) te maken hebben.’ Onderzoek kan op duizend manieren en het is naar mijn idee van groot belang om dat aan studenten mee te geven.
Maar de studenten van nu kunnen dat aan, creëren hun eigen weerstand. Ze zijn zich namelijk bewust van het kleine stipje dat de academie inneemt op de wereldkaart. Ze hebben internet en daardoor overal contacten. Een Zuid-Afrikaanse schrijver interviewt een jonge kunstenaar via Skype over het werk dat in Ethiopië gemaakt is. Studenten trekken de wereld rond, via uitwisselingen, excursies of als couchsurfer. Amper twintig en ze reizen alleen door Afrika, of doen een stage in de Oekraïne. De wereld is geen onbekend gebied meer, er is niets exotisch meer te vinden. Overal werken op academies jonge mensen die even nieuwsgierig en gedreven zijn als op de academie in Zwolle of Den Haag. En dat heeft verstrekkende gevolgen voor de houding van de student.
Nieuwe normen ondermijnen de autoriteit van de westerse kunstwereld.
Overal werken immers studenten met dezelfde inzet en geloof in de kunst aan de academies. In andere landen kost het mogelijk meer moeite om te kiezen voor het beroep van kunstenaar en er is geen enkele reden om deze collega studenten in een ver land niet even serieus te nemen als je klasgenoten. Dit besef weerspiegelt zich langzaam ook in de kunstwereld van na de academie. Dit jaar doen Angola, Bahamas, Bahrein, Ivoorkust, Kosovo, Kuweit, Malediven, Paraguay en Tuvalu voor het eerst mee aan de biënnale van Venetië.
De oude Giardini is als de grachtengordel van Amsterdam, sjiek, prachtig maar niet het spannendste deel van de stad. De laatste twee Documenta’s hebben ieder op hun eigen manier de kunstdekens opgeschud. Documenta 12 liet het doel om te fungeren als ’an authoritative worldwide seismograph of contemporary art’ niet los, zoals de kritieken schreven, maar vulde de Documenta in als een echte wereldtentoonstelling, het idee van het grote genie werd losgelaten en er werd kunst getoond uit alle uithoeken van de wereld.
Documenta 13 liet een zoektocht naar nieuw waarden zien, ze krikt de normen van de ‘officiële’ kunstwereld open, door klemmende normen over kwaliteit los te laten, criteria als ‘echt’ en ‘betrokken’ waren leidend in de keuzes. Het begrip smaak wordt ruimer, we naderen het punt dat de westerse kunstgeschiedenis niet meer het middelpunt is van de wereld. En die openheid zie ik terug bij studenten. Nieuwe invloeden en andere opvattingen over smaak en hoge en lage cultuur kenmerken de jonge kunstenaar. Zonder vooroordelen, zonder vastgeroeste criteria in hun hoofd, kijken ze rond, hun werk kan tegelijkertijd in de bibliotheek van Amersfoort hangen (omdat je oma daar woont) als in de Appel.
“Blurring the line between professional artists and amateurs, outsiders and insiders’, werd er geschreven over de biënnale in Venetië en precies die openheid karakteriseert de jonge student.
Marcel Vos beschreef in de jaren ’80 het begrip originaliteit als een soort wurgslang die om de nek van de studenten werd gelegd. Deze valkuil lijkt te zijn dichtgegooid. Het www en de onstuitbare beeldenstroom heeft de jonge generatie verlost van de druk van de originaliteit. Met een muisklik is al snel te zien dat het onmogelijk is een totaal nieuw beeld te creëren, en de jonge generatie maakt daarom graag gebruik van al bestaande beelden.
Onder de druk van originaliteit hielden studenten en kunstenaars het liefst met de deur op slot, hermetisch gesloten voor collega’s, want je originele idee zou zo maar gestolen kunnen worden; maar ook daar is nu een frisse wind doorheen gewaaid. Kom binnen. Vanuit het besef dan het unieke beeld niet bestaat denkt men met elkaar mee, lacht als je ontdekt dat je om de een of andere reden op bijna het zelfde werk of foto bent uitgekomen. Wat een verlichting. De hedendaagse student is gul en genereus en houdt van samenwerken. De geur van gras met ondertonen van amber, patchoeli en poppy.