Mister Motley #22 Volkskunst
Inleiding Volkskunst
Kunst voor tevreden slaven, zo noemt Mike Kelley volkskunst en plaatst het daarmee tegenover de kunstenaar als ontdekkingsreiziger. Volkskunst wordt door hem op z’n plek gezet als een gedachteloos tijdverdrijf om het leven zonder al te veel vragen en diepgang voorbij te laten gaan. Gevlucht uit het conservatieve milieu van zijn jeugd is de prikkeling van de avant garde van de beeldende kunst voor hem een verademing.
Ik herken daar wel iets in. Ik haatte de jurken die mijn moeder voor me maakte, de pannenlappen die ze haakte en het steeds opnieuw stoppen van onze hockeykousen. Misplaatste zuinigheid leek het mij. Maar toch, als ik de trap opliep aaide mijn hand altijd even over het opgezette eekhoorntje dat op de draaiing stond. Bij vriendinnen hingen geweien boven de open haard of in de garage: In Apeldoorn, de plek van mijn jeugd was de jacht was een bijna alledaags gegeven. Op een dag zag ik een tekening op een affiche van de van Reekum galerij, ik begreep er gewoon niets van en dat was mijn eerste stap naar een ander leven.
Nu, tientallen jaren later besef je opeens het belang van die zelfgemaakte jurk, en niet alleen omdat je zelf ouder wordt en de dingen anders gaat waarderen maar ook omdat de tijden zijn veranderd. Het unieke van het handwerk en het geduld van het maken lijken een tekort aan te vullen. Inmiddels hou ik erg van volkskunst waarbij mijn voorkeur voor Tirol en haar jachtcultuur begrijpelijk is in het licht van Apeldoorn. Inmiddels staat daar een beeld van een hert dat danst met de jäger, de identiteit van de plek wordt er door omgewoeld.
Kunstenaar Mike Kelley keert terug naar de materialen uit zijn jeugd omdat hij in dit ‘volkse gegeven’ een aanknopingspunt voor zijn publiek ziet. Vervolgens zet hij het in om uit te halen naar dit publiek, om ze een veeg uit de pan te geven. Ze herkennen het materiaal maar snappen vervolgens niets van het kunstwerk. En doet de klap nog harder aankomen.
Talloze kunstenaars houden wél van volkskunst. Om haar oprechte motivatie, haar oorspronkelijke drive, haar onschuldige aanzet of haar expressieve kracht. En voor veel kunstenaars is het een inspirerende encyclopedie van het vreemde. Een voorbeeldboek van hoe het ook anders kan. Daarover gaat deze mister Motley.
Wat is volkskunst nu precies? Van het volk, voor het volk, door het volk? ‘Welk volk en welke kunst?’ vraagt Kelley zich af. Wij weten het niet, er is geen definitie van volkskunst. Amateurkunst gezien vanuit onze eigen culturele context, of zoveel mogelijk gezien vanuit die traditie? Volkskunst als het geheim van iedere gemeenschap of een knellende korset? Mister Motley legt kunstenaars vier vragen voor en brengt zo de veelheid aan visies in kaart.
Hanne Hagenaars
