The Fortune Teller

Ik sterf, jij over­li­jdt, hij bezwijkt, wij geven de geest, u ziet het gras van onderen groeien, zij gaan er van door. (Octavio Paz)

We weten alleen nooit hoe lang ons lev­en zal duren. Een onge­neeslijk ziek meis­je vertelt hoe onaan­ge­naam ze het vin­dt dat iedereen over haar veel te korte lev­en spreekt: is een kort lev­en niet even waarde­vol als een lang lev­en? Als de dood een­maal op je staat te wacht­en zie je het lev­en door een ander ven­ster. Over het ongewisse van het einde van ons lev­en gaat de ten­toon­stelling The For­tune Teller. 

De rit­ue­len ron­dom de dood zijn zacht­jes uit ons bestaan ges­lopen en als het zover is, zijn we er niet klaar voor. Er heerst een gemis aan voor­berei­d­ing op de dood als natu­urlijke punt achter ons lev­en. We leren tegen­wo­ordig om te vecht­en, tegen ziek­te, tegen angst en uitein­delijk de dood; een gevecht dat we niet kun­nen win­nen. En dat gegeven boezemt nog meer vrees in. Gesprekken over de dood zijn uit onze dagelijkse con­ver­sa­ties verd­we­nen. In de media wor­den we met dood gecon­fron­teerd, maar vri­jwel alti­jd in samen­hang met geweld of honger­snood. Mede hier­door heeft de ​‘gewone’ dood een tragis­che con­no­tatie, een ver­stoten vriend waarover niet wordt gespro­ken.
Wie kijkt er nieuws­gierig uit naar wat de dood ons zal bren­gen? Het feit dat we niet weten wat ons na het lev­en te wacht­en staat, is de groot­ste onzek­er­heid in het menselijk bestaan en tevens een belan­grijke katalysator van ons han­de­len. Deze onzek­er­heid kri­jgt gestalte in The For­tune Teller.

Met gokken is een spel of een ver­slav­ing waar­bij de onzek­er­heid onderdeel van het plezi­er is, het risi­co om te ver­liezen, niet weten hoe je geld­inzet gaat uit­pakken lev­ert een pret­tige span­ning op. In lev­en­skwest­ies werkt dit juist ander­som, omgaan met onzek­er­heid lev­ert stress op. Iedereen die ern­stig ziek is en wacht op een uit­slag weet dat, het wacht­en is ondraaglijk, maar weet je een­maal waar je aan toe bent, dan voegt alles zich naar die nieuwe sit­u­atie, ook als de uit­slag negatief is. Je leert lev­en met je nieuwe hori­zon en je nieuwe beperkin­gen. Wat kun je anders?
De dood in ons lev­en is de aller­g­root­ste onzek­er­heid en eigen­lijk leert het gros van de mensen niet om er mee om te gaan, de angst om voor het onbek­ende is groot. Veel mensen naderen de eindli­jn met angst in het hart.
Boed­his­ten gaan er van uit dat het lev­en energie is en dat iedereen in een nieuwe vorm weer terugkomt. Zij leggen dan ook de nadruk op het loslat­en, het loslat­en van dit lev­en en ook het lat­en gaan van je gelief­den, als hun tijd om te ster­ven gekomen is. Hou niet hun hand vast maar zorg wel voor een sfeer van vrede.
Gods­di­enst is de zachte hand op je hoofd die bezweert dat het lev­en een ver­volg kri­jgt. :wees maar niet bang, er is lev­en na de dood. Het is geen einde maar een nieuw begin (mits..)

In onze omgang met de dood is zijn we onhandig, het prat­en er over is onge­makke­lijk, de woor­den die we er voor hebben ondraaglijk: gecon­doleerd. Er valt alti­jd een waanzin­nige stilte. Hoe lev­en we verder, zon­der en met de mensen die er niet meer zijn.

Mai van Oers tek­ende na het over­li­j­den van haar moed­er een eigen ver­sie van Dante’s God­delijke kome­die, Het werd een ode aan haar moed­er en haar eerder overleden vad­er, een tegelijk een zoek­tocht naar wat er na de dood zal zijn. Het werd haar per­soon­lijke God­delijke Kome­die.
De teken­ing uit de serie At the back of beyond geeft een over­weldigend besef van tijd die alle kan­ten uit schi­et, naar het verleden, de toekomst of de diepte in. Cathe­dralen, bossen en strat­en zijn opge­bouwd uit doo­d­skop­pen, velden met schedels komen aan­rollen als een ons­tu­it­bare tsunamigolf. De reis van dante maakt hij vanu­it een ontred­der­ing, de bestem­ming van de mens is die grote vraag, wat er aan de achterkant van het bestaan. De eerste teken­ing gaat over het over­don­derende besef van het einde van ons lichaam, over de bot­ten en de been­deren. Mai neemt ons mee op zoek naar de achterkant van het bestaan.

We wor­den gek van onzek­er­heid. Maar hoe mooi zou het zijn als we vol verwacht­ing uit zouden kijken naar dit einde, als een nieuw begin, als een nieuw en span­nend avon­tu­ur? Om de angst voor de dood te over­win­nen is het goed om in won­deren te geloven of de won­deren te zien.

Cura­toren: Hanne Hage­naars en Hes­ke ten Cate
Deel­ne­mende kun­ste­naars: Paul Bogaers, Voebe de Gruyter, Arjan de Nooy, Bob Eikel­boom, Hans van Houwelin­gen, Juul Krai­jer, Lennart Lahuis, Danielle Lemaire, Ruchama Noor­da, Richt­je Reins­ma, Deniz Sey­da Tun­ca, Clau­dia Sola, Pas­sang Tob­gay, Ele­jan van der Velde, Daan van Gold­en, Wytske van Keulen, Mai van Oers, Co Westerik