Recensies over Curator van de expo 'You Want it Darker'

Een han­dreik­ing voor het lev­en — dat belooft de exposi­tie You Want it Dark­er. Met onder meer nieuw werk van Klaas Kloost­er­boer en Valenti­na Gal. Cura­tor Hanne Hage­naars zegt er over: ​‘De duis­tere kant van de kun­st verbindt je (in het geheim) met de min­der floris­sante eigen­schap­pen en onvol­maak­the­den die bij ieder mens ver­stopt onder de opper­vlak­te liggen. En je eigen duis­tere kan­ten onderken­nen is waarschi­jn­lijk het meest angstige avontuur.’

De samen­lev­ing waarin u leeft, heeft als doel u te verni­eti­gen. U hebt met haar het­zelfde voor. Het wapen dat zij zal gebruiken heet onver­schil­ligheid.’ aldus de Franse schri­jver Michel Houellebecq.

Er wordt geschei­den, geschold­en, gevallen, gehuild, geschree­uwd, gevocht­en, gek­er­md, ges­la­gen, gejam­merd en gel­o­gen. Het hoort erbij, vin­dt de exposi­tie ​‘You Want it Dark­er’ in Garage Rot­ter­dam. Cura­tor Hanne Hage­naars gaat met gestrekt been in tegen het ide­al­is­tis­che gedachte­goed dat het bestaan rooskleurig is. ​‘Als je naar de wereld kijkt, is deze hele­maal niet zo fraai en juist dat moeten we leren accepteren’, oppert ze in de zaal­tekst van de ten­toon­stelling. Het duis­ter aan­varen en – sterk­er nog – er de schoonheid van kun­nen inzien, zó moeten we leven.

Een bru­ine land­kaart, door­drenkt met vlekken, hangt aan de hagel­witte wand in de ten­toon­stellingsruimte. De kaart, met haar gren­zen en lij­nen, is het bewi­js van hen die de wereld ooit in stukken hebben gehakt. Het is als een stel dat na een breuk het al dan niet gebro­ken servies eerlijk verdeelt: jij kri­jgt het ene deel, ik het andere. Maar is de ein­de­loze stri­jd om eigen­dom ooit gestre­den? Een vrouwen­borst van latex hangt ver­loren aan de onderkant van de wereld. Expe­ri­ence is the moth­er of wis­dom is het werk van Olga Bale­ma en wijst je op de ver­moei­d­heid van Moed­er Aarde, als slachtof­fer van het menselijke ingri­jpen. De borst, ooit par­mantig omhoog, oogt nu leeg: de hoop dat Zij de kracht over de wereld terugkri­jgt, lijkt verdwenen.

Het is ver­lei­delijk om weg te kijken voor het leed, maar de meest intense kun­st ontstaat pas wan­neer je hier juist induikt, zo vin­dt Natas­ja Kens­mil. Plak geen pleis­ter op de wond, maar rijt het verder open en zie hoe het bloed over je huid gutst. Op Zelf­portret met Kruis komt een beschei­den lach tevoorschi­jn op haar fron­sende gezicht. Ze heeft zichzelf een kos­tu­um aangetrokken dat afs­tamt uit het kolo­niale tijd­perk. Haar armen lijken vast­ge­bon­den aan het kruis en de schoud­ers leunen iets naar voren. We zijn gewend deze kos­tu­ums te aan­schouwen op trotse staat­sieportret­ten uit de 17^e eeuw. Kens­mil rekent hier genade­loos mee af door de jurk te gebruiken in een duis­ter schilder­ij. Niks geen trotse houd­ing: de bezoek­er staat oog in oog met het kwaad. Het kwaad dat ons kolo­ni­aal verleden heet en behoort tot de donker­ste bladz­i­jdes uit de Ned­er­landse geschiede­nis. De dag van van­daag bestaat door de dag van gis­teren, en daarom moet het verleden recht aangekeken wor­den, zon­der ontkenning.

De van orig­ine Argen­ti­jnse Aimee Zito Lema ver­beeldt de onu­itwis­bare sporen van haar heftige jeugd in het werk The Sub­ver­sive Body. Ze groei­de op onder het bewind van het strenge jun­ta régime, dat wordt geken­merkt door een mil­i­taire dic­tatu­ur. Beelden liegen niet, zeggen ze, eve­nals de doden. De foto’s die de kun­ste­naar gebruikt in haar werk, zijn rep­re­sen­taties van de slachtof­fers uit de geweld­dadi­ge tijd, die nog tot 1983 bleef voort­duren in Lati­jns-Ameri­ka. De archief­beelden zijn geprint op grote stukken papi­er, die hor­i­zon­taal over elka­ar heen zijn gelegd. Het vel is gekreukt en vormt een schild van papi­er dat een denkbeeldig, broos lichaam probeert te bedekken. Het weg­vagen van de herin­ner­ing is onmo­gelijk: de rimpels in een blad bli­jven, ook na her­haaldelijk glad­strijken, alti­jd nog zichtbaar.

Een han­dlei­d­ing voor het lev­en, dat is de exposi­tie. Een brede the­matiek, maar met een con­crete visie: koester de mee­do­gen­loze waarheid alsof het je pas­ge­boren kind is. Om echt te kun­nen zien hoe zwart het zwart is, biedt George Korsmit licht. Als een heldere pool­ster aan de hemel, is Homage to the Soul de astronomis­che nav­i­gatie voor hen die verd­walen in de ten­toon­stelling. De geschilderde vorm, met door een dobbel­steen bepaalde kleuren, prijkt bove­naan de witte muur in het mid­den van de ruimte. Je hoofd kan­telt, met je gezicht naar de lucht, alsof je beteke­nis zoekt in het hogere. Heel soms mag je blijk­baar even ontsnap­pen aan het donker.

You Want it Dark­er — zo’n goede ten­toon­stelling van Hanne Hage­naars met jonkies en bewezen tal­en­ten die niet terugdeinzen voor het van­gen van de ver­rader­lijke kan­ten van het bestaan. Bij De Garage, Rot­ter­dam. Super­open­ing. Vooral dankz­ij sterk werk en de pijn­lijk mooie inlei­d­ing van Hanne. Maar ook: iedereen was er! Superchic!